Måned: februar 2020

Rørosmartnan er over for denne gongen, og det er eit år til neste martna – den 168nde i rekka. Martnans historie går tilbake til ein kongeleg resolusjon frå 1853 kor følgande bestemmes: ”Fra 1854 av skal der i Røros avholdes et marked der begynder næst siste tirsdag i februar Måned og varer til den påfølgende fredag.” Røros bergstad var handelssentrum for minst 30.000 menneske på den tida Rørosmartnan blei oppretta. På nettsida til Rørosmartnan er forhistorien til martnan fortalt. I dag kjem det bortimot 80 000 besøkande til Røros dei dagane Martnan arrangeres

Fotografisk forbindes vel Rørosmartnan med foto av hestar, bakgårdsliv med spell, handel og drikking, stappfulle gater, polsdans … Mine arkiv inneheld mange foto av det slaget – og fleire blei det i år og. Men bloggen er via fargane på varene som selges i bodene, og blei til i løpet av nokre formiddagstimer då eg rusla gatelangs.

Rundt årsskiftet var me velsigna med perlemorskyer fleire dagar på rad. Eit naturfenomen som er spektakulært og fekk oss til å stoppe opp og la blikket kvile på himmelen! Perlemorskyer eller polarstratosfæriske skyer dannes i ei høgd på 15-30 km over bakken.

Fotoutstyr: Nikon D850, Nikon 70-200mm, Nikon 24-70mm

På Yr-meterologane fann eg gode forklåringar på fenomenet som opptrer år om anna i nordlege strok og helst vinterstid. Her kan me lese at vêret vårt- nedbør, vind, torden…..- dannes i troposfæren; den nedre del av atmosfæren. I nordlege strok strekker troposfæren seg opp til 10 km og over tropene opptil 18 km. I stratosfæren (10-50 km) – kor perlemorskyene dannes – er det tørt og normalt ingen vassdamp og dermed ingen skyer.

Perlemorskyene dannes – enkelt sagt – når luft grunna sterke vindar på bakken blås oppover fjellkjeder og blir pressa opp i stratosfæren. Dette kalles fjellbølger på meteorologispråket. I stratosfæren kondenserer lufta.

Perlemorskyene ser me best på morgon og kveld når sola er like under eller over horisonten. Sollyset reflekteres og brytes i skyene. Det finnes ulike typar perlemorskyer alt atter kva kjemiske stoff dei inneheld i tillegg til vassdamp.

Å fotografere perlemorskyer er ikkje lett. Kontrasten mellom lysande objekt på himmelen og mørk bakke blir stor. Det er vanskeleg å få med både detaljar på bakken og fargespelet i skyene. Eg skulle nok brukt eit delt/gradert filter som kunne dempa lyset på himmelen. I ettertid har eg redigert med «nennsom hand» i Adobe Lightroom for å få fram fargespelet i skyene utan at resultat blir for glorete.

Når landskapet er snødekt, sola er på veg «vestover» og skyene ligg slik til at dei reflekterer sollyset, kan vi få eit spektakulært lys like før mørket overtar. Ettermiddagsstund på Storwartz ein av desse dagane. Perlemorskyene kasta eit rødleg/fiolett lys over landskapet- reine «dommedagsstemninga»!

Om det var heilt slik som fotoet over viser, er eg ikkje heilt sikker på, men eg trur det er omtrent rett. Kameraet med ibuande elektronikk og sensorar lar seg ofte lure når lyset er som dette.

Norsk Ornitologisk forening har nyleg gjennomført den årlege Hagefugltellinga -og oppsummerer resultatet slik på nettsida:

Det ble nok et år med strålende oppslutning om Hagefugltellingen. Fra 9 000 hager ble det rapportert i overkant av 460 000 fugler. Det milde være over store deler av landet under årets telling fikk tildels store utslag. Flere finkearter hadde en rekordartet opptreden, mens meisene hadde nok et dårlig år.

Dette var den 13 tellinga sidan oppstarten i 2007. Målet med arbeidet er å få ein oversikt over fugleartar som overvintrar og antal fuglar. Metodikken er at folk observerer og tel fuglar i eigen hage og ofte i tilknytning til at ein legg ut mat til fuglane. Ved å samanlikne tal for mange år kan ein seie noko om status for dei ulike artane og utviklinga over tid.

Fotografia her er frå fòringa i tuntreet ein dag kor det lava ned med snø. Eg stilte meg opp og satsa på at fuglane ville oppsøke meg eller komme på fotohold. Nikon D850, Nikon 200-400mm, iso 1000.

Fòring av fuglar om vinteren har endra seg mykje dei siste ti-åra. I mi skuletid var snekring av fuglabrett ein obligatorisk oppgåve på sløyden. Det blei satt opp på ein høveleg plass og fylt med gamalt brød. Solsikkefrø var ukjent. Og så kunne me kaste ut gamle epler eller henge opp sauetalg i eit tre. Rundt julatider blei eit fuglanek satt opp. Men ingen systematikk i foringa.

Foringsplassen er no ein stad med foringsautomatar fylt med solsikkefrø, havre, villfuglblandingar, meiseboller i plastnett eller eigenproduserte sjølkomponerte meiseboller. På nett er det diskusjonar om kvaliteten på solsikkefrøa og utveksling av oppskrifter på «meiseboller». Ein tur innom Felleskjøpet illustrerer og utviklinga godt. Avdelinga for utstyr til fugleforing veks fra år til år med stadig nye produkt. Og lurar du på kva du skal kjøpe, så kan du jo starte med eit «nybegynnersett»!

» I dag regner man med at ca. 400 000 nordmenn er involvert i fuglefòring, og disse kjøper ca. 16 000 tonn med «villfuglmat» årlig. I tillegg er det mange som lager sitt eget fuglefòr, så her snakker vi om store mengder mat. Selv om viltlevende norske fuglearter er skapt for å leve i vårt tøffe vinterklima, så vil nok et fugleforingsplass gjøre livet enklere og i tillegg gi oss mennesker gode opplevelser og underholdning. » (Norsk Ornitologisk forening)

Felleskjøpet på Røros sel no nærare 30 tonn fuglafrø årleg! Mesteparten er solsikkefrø. I tillegg kjem det som seljes på Prix, REMA, KIWI, MEGA og Europris. Me kan jo undre oss over korleis «småfuglane» overlevde før me begynte å legge ut mat til dei. Eller om det har blitt fleire granmeiser no når dei kjem til dekka bord over heile kommunen?

Ingen ting tyder på at foringa me bedriv har store effektar på dyrelivet. Artane som me har på fuglebrettet, er nesten utan unntak artar som er tilpassa vårt klima som meiser og dompap. Finn dei ikkje mat på fuglebrettet så er det alltid anna mat å finne. Men dei er som oss mennesker og tar det som smaker best og er letteast tilgjengeleg. Mange melder i år at det er mindre fugl å sjå. Det kan nok stemme. Vinteren har vore mild samstundes som det legges ut frø nesten «overalt».

Kvart år når det kjem ein del snø og blir kaldt, blir det diskusjon om at me må fore småfuglane – underforstått at dei er avhengig av den maten me legg ut. Og lar våren vente på seg, kjem det formaninger om å fylle på med solsikkefrø. Men fuglane greier seg utan solsikkefrø.

Men eg vil ikkje underslå at å legge ut mat til «småfuglane» er artig og gjev mykje tilbake til den som er fôrvert. Og skadeleg er det heller ikkje.

Resultatet frå årets registrering er nettopp klårt. Totalt blei det talt opp 460 000 fuglar i 9000 hagar over heile landet. I år blei det sett uvanleg mykje grønsisik og bjørkefink. Ein mild vinter er ei forklåring på det saman med god frøsetting hos bjørk, or og bøk. Meisane var færre en tidlegare år og skyldes truleg dårleg hekkesesong i 2019.

Resultatet frå årets telling kan lesas på nettsida til Norsk Ornitologisk forening

Kjøtmeisen er vanlegaste art i norske hagar. I 93% av opptalte hagar blei det talt opp 61 039 kjøtmeiser. Blåmeisen var nr 2 og opptrådde i 83% av hagane med 42 055 individ. Tala for nr 3 på lista – skjæra – er 71% og 25 136.

Femundløpet er eit naturleg foto- og bloggtema i år som tidlegare år. Når rundt 1500 trekkhundar og 170 hundkjørarar set kvarandre stevne, er det ikkje mangel på fotomotiv. Eg har kvart år fotografert like utom startområdet; fotografert hundspanna i det dei legg av garda ut i «villmarka» fulle av styrke, innsatsvilje, råskap og villskap. Tanken på å finne ein ny «standplass» har vore der, men det har aldri passa heilt. Men i år var det mogeleg og eit par timar før løpsstart var eg på veg innover frå Skistuggu langs løypa. Målet var ein høveleg stad oppi høgda med utsyn mot Røros og med Rørosnaturen som rammer. Kjørarane er her på veg opp mot ein fjellovergang i overkant av 1000 m – eit svært vêrhardt område!

Været blei «perfekt» jo lenger opp i terrenget eg bevega meg- sørleg frisk bris og tett snødrev – i periodar det som på Røros heiter «huggu buvêr«. Eg fann meg eit område som passa. Men då det ikkje var le å finne, kom snøspada til nytte. Nesten ein meter ned måtte eg grave. Og ein lemur mot synnavinden var og nødvendig. Ja snø er ikkje mangelvare her i år! Fjellduken kom og godt til nytte.

Det var krevande fotografere i snøvêret. I snøgropa bak leveggen blei det virvla opp snø som dekka både fotograf og fotoutstyr. Det blei ein del arbeid under fjellduken for å «fli» fotoutstyret.g

Fotografia får tale for seg. I all hovudsak er eg nøgd med resultata sjøl om eg ser ting som kunne vore endra og kan hende noko større variasjon i motiva. Det får bli neste gong! Fotoutstyr hovedsakleg Nikon D500 og Nikon 70-200mm, Iso 1000

Dette motivet hadde eg tenkt meg ut på førehand. Men det var så mykje snø i lufta at Røros stort sett var skjult.

Hundspann over Rørosvidda. Her skulle eg ha hatt ei anna linse for å få fram det lille hundspannet på den store vidda. Blir neste år det…..

Det er fire klassar med varierande lengde og vanskegrad kor talet fortel om kjørelengde: F650, F400, F200 og F-junior (200 km).

To deltakarar i juniorklassa.