Fotobloggen til Thorleif Thorsen

Så snart isen går på deler av tjønna i Skårhåmmerdalen på Røros, dukker frosken opp på gyteplassen. Buttsnutefrosk med det latinsk navnet Rana temporaria er det rette artsnavnet. I Norge finns det to andre froskeartar: Spissnuta frosk og damfrosk. Buttsnutefrosken finns over heile landet.

I løpet av noen hektiske dagar leikes det, egga legges og befruktes. Og det gjeld for fotografen å treffe på desse dagane om han vil fotografere dette fasinerande spelet. I år var det egglegging rundt 19. mai. Froskane kom meg litt i forkjøpet. Mesteparten av egga var lagt då eg dukka opp. Eg fekk ikkje oppleve paringsspelet når hannfrosken roper – kvekker – på hoene, klynger seg til hoa slik at han kan befrukte egga som legges eller gytes.

Egga går ei har tid i møte. Dei kan klekkas etter ei veke om forholda er optimale med hensyn til temperatur. Men det har det ikkje vore her i år. Nattefrost med islegging og snø er vel ikkje heilt ideelt. I tillegg har vasstanden i tjønna sunke raskt slik at deler av egga ligg på land.

Egga legges på botnen av dammen og etter kort tid svulmer dei opp og flyt opp. Antal egg frå ein frosk kan variere frå 200 til 4000! Larvene – eller rumpetrolla- lever på alger. Etter eit par månader er dei fullt utvokste froskar og trekk vekk frå oppvekstområdet og blir delvis vasslevande. Altså amfibier. Etter to til tre år vender dei attende til ein dam for å gyte.

Froskfoto blei det ikkje – derimot foto av froskeegg fotografert med lågt perspektiv – kamera liggande på ein bordbit i vassoverflata. Fotografering tidleg morgon når nattefrosten hadde lagt eit tynt islag over egga og sola så vidt var oppe, ga resultat eg likte..

Tur til Jæren og dermed litt tid til fotografering i tidlege morgonstunder. Morgoner med regn, tåke eller tjukt skydekke ga eit mjukt fint lys. Eg endte opp med å fotografere ærfugl og fjæreplytt nord for havna på Sele. I tillegg blei det eit og anna foto av fugleflokkar – tjeld, skarv, svartand, sjøorre og gravender – som trakk forbi i tåkehavet.

Ærfuglen er vanleg langs kysten. Det var stor aktivitet rundt hoene – ea- desse dagane. Ekallen – ikkje ein men fleire oppvarta hoene. Innimellom tok dei seg ein kvilepause på ein stein eller eit lite skjær før kurtiseringa fortsatte. På Polarinstituttets nettside er det mykje fakta om ærfuglen.

Motivet med ærfuglar som kviler, steller fjørdrakten, slår eit par vingeslag eller strekker på seg ute på ei stein eller eit lite skjær, likar eg. Når fuglane ligg litt utifrå land og det er umogleg å kome nær, er det fint å kunne arbeide med miljøfoto av ærfuglen. Det har blitt ein del foto av ærfuglar frå dette området- og dei fleste er variasjonar av temaet «ærfugl på stein». Motivet kan virke statisk, men noko dynamikk er det: Fuglane strekker på seg, andre fuglar flyg forbi, bølger vasker over steinen, nye ærfuglar kjem til osb

Eg liker som sagt å fotografere med eit lågt perpektiv her ute. Denne morgonen kor lyset var mjukt, passa det å overeksponere fleire steg for å få til eit high-key uttrykk. Og så har eg «leika» meg med fleire av redigeringsfunksjonane i Lightroom: Separere ut element – forgrunn, objekt, himmel, bakgrunn – i fotografiet og redigere det for seg, tatt i bruk den nye «fjern-støy-funksjonen».

Fjæreplytten kan me treffe året rundt på Jærkysten, men det er som overvintrar dei fleste kjenner han. Ein liten grå vadar – ca 20 cm lang – som er lett å komme tett på. No har dei skifta til sommardrakt- og er litt meir spreke i fargane. Dei fleste har nok trekt mot hekkeplassane i den norske fjellheimen eller i arktiske strok. Næraste hekkeplass er ikkje meir enn 30-40 km unna Selestranda- Store Skykula i Bjerkheim kommune – ca 900 moh. Det er og mulig at fuglar som overvintrar her hekker på Grønland eller på den canadiske kysten. Meir informasjon om fjæreplytten finnes på Polarinstituttets nettside.

Klokka er tre om natta. Ei lirype skarrer. Ein orrhanes sjoing høyres svakt saman med buldring langt unna. Det er kaldt denne mainatta. 12 kuldegrader stryk meg over ansiktet der eg ligg i soveposen i utkanten av ein orreleik ein stad i Røros kommune.

Eg kikker ut or kamuflasjeteltet, i øst aner eg ein svak lysning. Ein svart skygge landar utpå marka -fyrste orrhanen. Og så ein til og ein til. På andre sida av marka aner eg orrhanar i spel – den kvite halevifta er synleg mot den mørke skogen. På ein bakketopp like ved er det enda ein orrhane. I siluett mot det svake morgonlyset kan eg sjå han innta dei ulike positura i orrespelet

Han får selskap av ein rival og spelet går fram og tilbake der oppe. Lyset er så dårleg at det heile framstår som eit pantomineteater. Mørke figurar, kvite felta på hale og vinger blir synlege når hanane sloss.. Kameraet er stilt på Autoiso og syner 12800 iso.

Skikkeleg fart på spelet er det ikkje. Endå er det over ein time til soloppgang. Teltet er plassert slik at eg vil få sola nokså midt i mot når ho står opp – skikkeleg fotolys ligg det an til.

Og plutseleg som på kommando letter alle orrhanane – 11 i talet og spelplassen ligg stille attende. Ein duetrost syng lågmælt i det fjerne. Kva det var som skremde dei er ikkje godt å sei. Det gjekk nærare to timar før dei var attende. Men då var sollyset så sterkt at det ikkje var spennande å fotografere. Det har blitt fire netter på denne leiken. I år har leiken vore snødekka. Teltet mitt har stått litt i utkanten av leiken – litt i lengste laget unna fuglane. Så neste år får eg flytta meg litt lenger innpå.

Foto frå årets orrhaneleik.

Inspirert av fleire besøk i «harehytta» til Erlend Haarberg på Vauldalen, har eg begynt å fôre harar her på Røros. I fjor raserte rådyra forings- og fotoplassen. Dei trakka sundt og åt opp havren så snart den var lagt ut. I år har eg greid å halde dei vekke størstedelen av tida. Ein «lurefôringsplass» med lammepellets eit par hundre meter unna held dei på avstand.

Oppsettet til Erlend Haarberg med lys i bakkant samt lys i forkant er kopiert. Fotoskjulet er i kjellaren kor eg har opna eit vindu og blenda det av med eit ullteppe. I teppet har eg skore hol til linsa samt kikkehol. Avstanden til harane er 5-6 m. I ettertid ser eg at dette er i kortaste laget. Sektoren som eg dekker bli for smal og det er vanskeleg å få med seg alt som skjer uti mørket. Harane kjem ofte litt brått inn på fôringsplassen. Neste år blir fôringsplassen flytta 4-5 meter lenger vekk frå huset.

Lyskastarane er bare «samanraska» frå diverse byggeprosjekt her, og dei er i svakaste laget. Nikon Z9 og Nikon 70-200mm f2,8 er brukt på dei fleste fotografia. Iso frå 6400 og opp til 12800 samt lukkartid opptil 1/1600 sek. Eg har brukt Sigma 300mm f2,8 og Nikon 200-400mm f4 men desse linsene blir i kraftigaste laget når avstanden er så kort.

Eit motiv som eg synes det er artig å arbeide med, er med lys kun i bakkant og helst med snø og vind. Litt lang eksponeringstid gir i tillegg fine effektar.

Det har vore stor aktivitet med opptil fem harar samtundes på fôringsplassen. Harane sloss om maten og innimellom smell det skikkelig til. Det er fasinerande når dei bokser, tramper i bakken, sloss, hopper høgt eller jagar kvarandre. Og dette er medverkande til at eg har brukt ein del kvelds- og nattetimar for å vente på rett øyeblikk. Ei lita samling «actionfoto» her:

Og ein av dei siste fotokveldana dukka denne gjengen opp. Rådyr med backlight kan bli eit prosjekt neste vinter.

Det er ikkje uvanleg med nysnø i april og mai her på Røros. Snarare er det regelen og ikkje unntaket. I ei veke no har det vore kaldt vêr og stadig påfyll med nysnø. 20-30 cm med ny snø har nok kome. Dei berrflekkane som var forsvann fort. Og trekkfuglane blei synlege. Langs husveggane søkte trost og jernspurv ly. Rundt smeltevassdammar dukka artar som ikkje finn mat i snøen opp og fôringsplassen blei endevendt av frøspisare og andre. Og når ringtrost og rugde leiter etter mat i vegkanten i Røros sentrum, er det litt «unntakstilstand» i fugleverda. Spennande dag for ein amatørornitolog!

Me kan lure på korleis fuglar tilpassa eit litt varmare klima taklar slike vêrskifte som dette. Svaret er at det greier dei fint om det ikkje blir for langvarig. Dei har ulike strategiar: Nokre artar trekker eit stykke sørover att til dei finn betre forhold, andre oppsøker snøfrie områder som langs husveggar, langs vegar mens andre finn fram til fuktige områder kor det erfaringvis er mat å finne. Og mange «lukter» seg fram til fôringsplassar. I haugen av solsikkeskal er det alltid frørestar å finne. I eit artikkel i Forskning Hvordan takler trekkfuglene det når vinteren plutselig kommer tilbake? er emnet behandla.

Bokfink

Ved flyplassen hadde det danna seg ein liten smeltedam med ei lita isskorpe på. Tilsynelatande ein livlaus plass, men det var berre på avstand. Ein flokk snøspurv heldt til her, men flaug før eg rakk å få fram kameraet. Sivspurvar, gransangare, heipiplerker og tre sanglerker fann mat rundt dammen. Og kva fann dei å ete? Biller, spretthalar og frø av ymse slag. Det er imponerande å sjå den litle gransangaren finne fram mat i dette kalde miljøet.

For tredje år på rad har eg vore innom hos Erlend Haarberg og harane hans på Vauldalen her i Røros kommune. På hytta like ved svenskegrensa, har Erlend lagt til rette for at dei som ønsker det kan kome og fotografere harane. Det er rigga til med lys – både lys foran og bak fôringa. Og fôret er havre.

Haren ser me til vanleg berre i korte øyeblikk. I vinterskogen ofte som ein kvit skygge når me har skremd haren opp frå dagleiet. På våren er det litt vanlegare å sjå fleire saman når dei beiter groe. Her i Vauldalen kan me oppleve mange harar samla. Ni var høgaste antalet på ein gong sist kveld! Fôringsplassen stod tydelegvis på harane si rute.

Fotograferinga skjer innanfrå hytta gjennom glugger i vindauga. Siste gong eg var der, hadde eg selskap frå Danmark. Rykte om harana på Vauldalen hadde nådd Danmark. Karen Kolbech hadde tatt turen frå Århus for å fotografere «skovharer» som sloss. Det blei ei hendelsesrik fotoøkt med opptil ni harar samstundes rundt fôringsplassen. At temperaturen datt ned mot minus 30 affiserte ikkje harane så langt eg kunne se. Forrige gongen eg var innom og fotograferte, var det kraftige snøbyger. Det ga ein fin effekt på fotografia.

Det er aktiviteten ute rundt harefôringa som er spennande for oss fotografar. Harar som «bokser», sloss, hopper, jagar andre harar, blir jaga osv. Fotografisk er det utfordrande sjøl om fotoplassen er lyssatt både foran og bak harane. Kamera og linser blir stadig betre med raskare og raskare autofokus og fokus med «øyegjenkjenning». Men framleis er det fotografen som må finne motivet og trykke inn utløsarknappen.

Eit motiv som fasinerar meg er når to harar slåss ansikt til ansikt. Mange spennande uttrykk i «harefjeset.»

Ein serie med hopp og sprett – Nikon Z9, Nikon 200-400mm@200mm, iso 6400, 1/1600 sek, f4 – nesten standardinnstilling heile kvelden dette.

Og enda eit hopp – her med lys både foran og bak.

Fasinerande er det og å sjå på adferden til harane når så mange er samla. Mykje av tida er det ro og fred men så kan det «eksplodere» og dei tar til å sloss og plutseleg er det tomt på fôringsplassen.

Eit harefoto treng ikkje nødvendig vis fryse hendingar på eit tusendel av eit sekund og raskare. Det kan og vere lang eksponering eller multieksponeringar sett saman i kameraet.

Eg prøver på eigen eiendom å fotografere haren. Fleire harar er innom kvar kveld, men vidare aktivitet er det ikkje så langt. Det har blitt meir «hareportrettfoto»

Siste stopp på rundturen på Falklandsøyane er Volounteer Point nordøst på Øst-Falkland. Kongepingvinen – Aptenodytes patagonicus – er mål for oppholdet her. På Volounteer Point hekkar rundt 2 000 par – ein liten del av verdensbestanden på over 2 millionar par. Men dette er nok ein av koloniane som er lettast tilgjengeleg. Dei største koloniane finns i det som heiter det indiske Sørishavet med opptil 450 000 par!

Å komme til Volounteer Point frå Stanley er ikkje liketil: Ein times biltur på veg og deretter ein drøy time offroad. Det er ikkje berre å kjøre dit på impuls. Sjåfør må leias og tillatelse innhentas. Bil med sjåfør koster £200.- og pris for dagturister er £15. Volounteer Point ligg under settlementet Johnsons Harbour. At det er store areal tilknytta gårdane her, illustrerer sauetalet godt – ca 9 000! På Volounteer Point skal me overnatte på «shanty-en» der – lokalt navn på overnattingsplass. Derek og Drudi Petterson leier shantyen og har oppsyn med trafikken til stranda og kongepingvinkolonien. Overnatting må bestillas i god tid då det bare er fem senger for utleie her. Det er fleire års ventetid for å få overnatting i dei beste periodane.

Kongepingvinen saman med den litt større keiserpingvinen er vel det som mange forbind med pingvinar. Dei har ein litt «menneskeleg» oppførsel der dei vandrar oppreist i flokk. Fotogene er dei og og har vore tema i mange filmar. Pingvinenes marsj er ein kjent film. Animasjonsfilmen Madagaskarpingvinene ein anann.

Det blir fort mange eksponeringar med slike spennande modellar. Fristande å leike seg i det digitale mørkerommet i ettertid.

Kongepingvinen er den nest største av pingvinane og blir mellom 70-100 cm høg. Vekta varier frå 9-15 kg alt etter . På land kan kongepingvinen virke litt klosset. I sjøen svøm dei med ein fart på opptil 9 km/t. Dei kan symje opptil 900 km vekk frå kolonien for å fange mat.

Kongepingvinens hekkesyklus er litt lenger enn eit år. I løpet av tre år rekk dei å hekke to gonger. Fuglane kjem inn til kolonien i september/oktober for å myte. I forkant av mytinga êt dei seg opp. Når dei myter taper fjørdrakten isolasjonsevna si slik at dei må vere på land i opptil 30 dagar. Kroppsvekta reduseres då med opptil 30% i denne perioden. Etter mytinga er fuglane ute på havet for på ny å ête seg opp før hoa legg det eine egget. Rugetida er 55 dagar. Hannen står for store delar av ruginga. Etter klekkinga går det 30-50 dg før ungane kan vere for seg sjølve mens dei vaksne er ute på havet. I denne tida trykker ofte ungane seg saman i store grupper både for å holde på varmen og som vern mot fuglar som storjo. Perioden kalles ofte for crèche eller barnehagetida. Foreldra fôrer dei kraftig slik at dei kan veie opptil 12 kg og er på er på storleik med foreldra, for å førebu dei til vinteren I vintermånadane -mai til september -er dei vaksne fuglane vekke frå kolonien. I høyden kan ungane få mat kvar 5. eller 6. veke. Og i verste fall går det 3-4 månader utan at dei fôres. Utpå våren i september/oktober forlet dei kolonien. Vekta er då rundt 75% av vekta til ein vaksen kongepingvin.

Kongepingvinen legg eit egg. Den vaksne fuglen – oftast hannen – står og ruger. Egget ligg inni ei hudfold oppå beina. Om egget av ein eller annan grunn triller vekk frå fuglen som ruger, så har ikkje fuglen refleksar for å trille det attende og inn i hudfolden. Dei øvrige pingvinartane bygg reir eller graver reirholer som magellanpingvinen.

Nyklekka unge som mates. Ungane til kongepingvinen (og keiserpingvinen) har ikkje dun når dei klekkes i motsetnad til dei øvrige pingvinartame. På pingvinen bak ser me konturane av egget som ligg inne i rugeposen.

Det var ikkje mange store ungar atte i kolonien. Desse blei klekka på nyåret i fjor og er snart klare for å forlate kolonien. Det er berre litt ungdomsfjør som må mytas først.

Kvilelaust vandrar kongepingvinane fram og tilbake på stranda. Stoppar opp, ser seg om før dei på ny går vidare på pingvinvis.

Etter mykje «om og men» kaster flokken seg uti bølgene.

Like brått som dei kasta seg uti, kjem dei opp att.

Ei sjøløve av arten søramerikansk sjøløve er observert av flokken. Denne gongen blei det ikkje fangst på sjøløva. Sjøløvene jakter pingvinar både ute i sjøen og på land. Dei symjer så nær land som råd er før dei rusher opp og fanger ein pingvin som ikkje er rask nok med å kome seg vekk

Her har jakta vore vellukka. Kjempepetrellane êt på restane av ein kongepingvin drept av ei sjøløve.

Og når pingvinskrotten driv på land, overtar kalkunkondoren

Samarbeidsvillige fotoobjekt.

Oversyn over kolonien. Kongepingvinen er ein art som har hatt ein positiv bestandsutvikling. Og denne kolonien har vokse sterkt dei seinare åra.

Lyden til dei enkelte pinvinane er det som gjer at dei finn fram til rett make eller eigen unge. Sjølve reviret «flyttes» litt ettersom pingvinen flytter seg. Men dei liker å ha eit revir på ca ein kvadratmeter.

Magellanpingvinane set og sit preg på Volounteer Point – både kveld og morgon. Deira eselliknande rop høyres heile tida. Avsluttar denne bloggen med nokre småromantiske foto frå kveld og tidleg morgon.

Me har ankome til Saunder Island. Etter kort proviantering i øyas «butikk» blir me frakta ut til sagnomsuste The Neck. Her skal me tilbringe tre netter i hytta som er nøkternt utrusta med gass til koking, batteribank tilkobla dieselagregat og solceller, dusj og ein heller ustabil internettforbindelse. Hytta på The Neck tilhøyrte tidlegare forsvaret og har åtte sengeplassar.

The Neck er eit eide mellom to fjell. Det består av lausmassar av ulik kvalitet med fin kvit sand ut mot havet. Eller som det står i turistbrosjyren om Saunders: «Saunders Island has dramatic scenery with some of the most iconic vistas of the Falklands, particularly the Neck, with its splendid white sand beach. Steep cliffs, hills sweeping gently to shorelines, open plains, wetlands and ponds make up the island’s terrain.» Ute på flatane er det koloniar med bøylepingvinar. Ein liten koloni med kongepingvinar er i ferd med å etablere seg. Magellanpingvinen hekkar over alt men fortrinnsvis der det er grasmatte og lett å grave reirgangar. I dei brattare fjellsidene hekkar klippehopparpingvinen, knoppskarv og svartbrynalbatrossen. I tre dagar skal me vere her og ha området i store trekk for oss sjølve!

Saunders er kjent for sine koloniar av svartbrynbatross. Rundt 11 000 par skal hekke på øya. Å stå oppi fjellsida på Saunders og se albatrossane seile forbi på stive vinger var fantastisisk. Nær meg kom dei, og iblant var det nesten som eg hadde blikkontakt når albatrossen fylde opp søkaren på kameraet på ein «armlengdes» avstand.

Svartbrynalbatrossar lever sirkumpolart på sørlege hav. Den største hekkekolonien finnes på øya Steeple Jason (vest for Carcass) på Falklandsøyane med omlag 110 000 par! Den totale bestanden blei anslått til 600 000 par i 2010, men han er desverre minkande. På Falkland er det registrert ein 67 % nedgang over 64 år. Auka linefiske på dei sørlege hava, spesielt rundt Patagonia og Sør-Georgia, er rekna som ei viktig årsak til nedgangen. Faktisk er svartbrynalbatross den fuglearten som er hardast ramma av fiskeria.

Svartbrynalbatrossen er ein mellomstor albatross med ei kroppslengd på 80-95 cm, vengespenn på 200-240 cm og ei snittvekt på 2.9-4.7 kg. Han kan ha ei levetid på over 70 år. (Vandrealbatrossen som er største albatrossen har eit vingespenn frå 250 cm til 350 cm. Heile kroppen og hovudet er kvitt med eit svart triangelforma felt rundt auga, oversida av vengene er i grått til svart og halen er mørk grå. Undervengene er hovudsakleg kvite med breie, uregelmessige, svarte kantar. Han har guloransje nebb med ein mørkare, raudoransje tupp.

Svartbrynalbatrossen hekker årleg og dei legg eit egg. Rugetida er rundt 70 døgn. Ungen blir fora i reiret i rundt 120 døgn før dei er flygedyktige. Etter to tre år vender ungfuglane attende til kolonien, men dei begynner ikkje å hekke får dei er 10 år gamle.

Albatrossane er glimrende flygare som seiler lange strekningar mellom kvar gong dei gjer eit slag med vingene. Vandrealbatrossen som er ein del større, er registrert i hastighetar opp mot 130 km/t.

Pingvinarten klippehoppar hekker i fjellsidene på Saunders. Navnet klippehoppar viser til måten arten beveger seg på. Der andre arter sklir på magen, bruker vingene for å kome framover eller vagger i vei, så hopper klippehopparen som oftast.

Klippehopparpingvin er svart på oversida og kvit på undersida. Frå rota av overnebbet løper ein strek av gule fjær, som ender opp i ein fjærdusk som står i vinkel i bakkant av tinningen. Hodet er svart, øynene røde og nebbet rødbrunt. Føttene, som har svømmehud, er grårosa og har svarte klør. Som hos andre pingviner sit beina langt bak på kroppen, og det gir fuglen ein oppreist stilling når den står og går. Arten blir omkring 52 cm høy og 3 kg tung.

Arten hekker på klipper og fjellgrunn i bratt terreng, som regel nær tilgang på ferskvann.For å komme til de beste plassene spretter pingvinene fra stein til stein, og det er kjent at klippehopperpingvinene kan gjøre sprang på opp mot 150 cm.

Klippehopparpingviner lever i store koloniar som kan telle over 100 000 par. Para er monogame og returnerer vanlegvis til same hekkeplassen år etter år. Egglegginga startar i november, og hoa legg vanlegvis to egg av ulik storleik. Rugetida er cirka 33 dagar, og begge foreldra bytter på å ruge egga. Som regel overlever berre kyllingen frå det største egget. Etter klekking vil hannen passe på ungen dei første 25 dagane, mens hoa jakter og mater ungen(e) daglig. Når ungane forlater reiret, held dei saman i ungeflokkar og blir mata ei tid av foreldra.

Dietten består av krill, småfisk og blekksprut som fanges under dykking. Klippehopparane kan dukke ned til 100 m eller meir når dei jakter på mat. Og dei kan symje så mykje som opptil 160 km frå kolonien for å finne mat. Det er typisk for arten at dei forlater kolonien i grupper og kjem attende i grupper. Me fekk mange døme på dette på Saunders. Flokkar på 50 og meir kom svømmande til lands.

Saunder Island eies av David og Suzan Pole-Ewans. Dei driv aktivt med turisme og sauehald. Fram til no har dei og hatt nokre få mjølkekyr. I tillegg til gjestehus i The Settlement har dei tre hytter rundt om på øya, og dei vurderer å bygge fleire. På Neck og eit par andre stader er det lagt til rette for at cruisebåter kan sette på land turistar ved hjelp av guimmibåtar. Eine dagen me var på the Neck var Ms Fram frå Hurtigruten innom. Det koster rundt 200 kr pr landsatt turist, og då kan dei bevege seg innafor eit nærare markert område i løpet av eit par timar. Dagen etter at me reiste var det tre cruiseskip innom. Som fotogjestar betalte me for å bruke heile området.

Adkomst til Saunder skjer med fly til The Settlementet som har eigen flyplass. Flyplassen ligg til overmål i ein svak oppoverbakke. Deretter er det ein times tur med jeep ut til The Neck på ein veg av variabel kvalitet. Øya huser rundt 6 000 sauer og ein del storfe. Sauetalet er redusert noko dei seinare åra grunna temperaturstigning og tørke.

Etter Sea Lion Island i sørøst stod øya Carcass i nordvest for tur på vår fotorundreise i øyriket Falkland. Det kom melding frå FIGAS (Falkland Islands Government Air Service) at eg skulle reise med første fly. Reisefølget mitt skulle bli med neste gong flyet var nedom Sea Lion. Samla vekt på gruppa – kroppsvekt+ bagasje+ fotoutstyr – og mykje drivstoff gjorde at me måtte delas i to. Min tur skulle gå frå Sea Lion via Bleaker Island kor fire passajerar til Saunders Island skulle hentas. Og så skulle eg flys til Carcass.

Men slik gjekk det ikkje – piloten merka problem med flapsen då han landa på Sea Lion, og me returnerte til Stanley for å reparere skaden. «Smal sak» sa han– men ikkje så smal at flapsen lot seg reparere i løpet av kort tid! Det blei derfor ei ekstra natt for meg på Hotel Maldivas inne i Stanley. Her blei eg så henta kl 0545 neste dag og rundt 0700 var me i lufta med reparert flaps og kurs mot Bleaker Island.

Det høyrer med til historia at det andre flyet til FIGAS og hadde problem. Når slikt skjer så hoper det seg opp med passasjerar rundt om på øyane. Stressmomentet her er at det er kun fly frå Falkland til fastlandet – Puntas Areanas i Chile – på lørdagen. Missar du det så går neste fly lørdagen etterpå. Og det finnes ingen alternativ transport!

Nå gjekk det som smurt – fire turistar blei henta opp på Bleaker og flydd til Saunders. Eg gjekk av på Carcass etter ein fin flytur kor eg hadde orkesterplass som «co-pilot» med piloten som god lokalguide. Og utpå dagen kom dei resterande norske fotografane og til Carcass.

Øya Carcass ligg nordvest på Falkland. Navnet stammer frå HMS Carcass som besøkte øya i 1766. Det er ein busetting der – eller settlement som det heiter. Rob McGill heiter dagens eigar av øya. Turisme er hovedinntekta sjøl om dei har ca 400 sauer og 40 storfe. Dei mjølker fire kyr mens resten går fritt. Grønsaker er dei i store trekk sjølforsynte med. Frå april til bortimot september bur det ingen på øya. Dyra er då overlatt til seg sjøl og går fritt på øya.

Det er mykje som kan nevnas frå oppholdet på Carcass. Me brukte mange timar på pingvinfotografering. Men det var ei formiddagsstund med elefantselane som tok «kaka». Elefantselane kastar ungane i oktober og i ein måneds tid er det kurtise og parring. Det er nok eit voldsomt syn når dei mange tonn tunge hannselane kurtiserer dei små hoene.

I januar er det stort sett berre unge hannar som ligg atte på land. Dei er midt i pelsskiftet, men nyttar ein del tid på å «småkrangle.»

Fotoøkta med elefantselar blei ei av mange minneverdige opplevingar på Falkland. På lang avstand høyrde med brøla frå selane. Åtte -ti selar låg oppe på stranda og sov, mens det uti i ei sandbukt låg mange fleire. Heldig for oss kunne me gå utover på ei landtunge parallet med bukta der selane var. Og la me oss nedpå var me i høgd med sjøen – skikkelg lågt perspektiv! Så lågt at etterkvart som vatnet steig måtte me flytte oss – blaut blei i allefall eg.

Livat var kampane i bukta utanfor oss. Dramatisk kan det se ut men dette er kampar av typen «mye skrik og lite ull». Det er unge hannar som øver seg mot ei tid då kampen om hoselanes gunst blir alvor.

Dei reiser seg opp og med overkroppen denger dei til motstandaren. Det er brytekamp mellom store kroppar. Kjeften er open og ein kraftig tanngard kan virke skremmande. Men i denne fasen er det berre unntaksvis at det blir sår.

Sjøelefant eller elefantsel er ei slekt av store selar. Hannane har store, oppblåsbare nasesekkar som kan minne om ein kort elefantsnabel. Sekkane blåses opp i paringssesongen. Hjørnetennene hos vaksne hannar er svært store, og brukes i slåsskampar mellom hannane.

Sørleg sjøelefant er den største av alle selar og lever av fisk og blekksprut og er utbredt sirkumpolart rundt Antarktis nord til Falklandsøyene, Sør-Afrika og Australia. Arten har vore utsatt for kraftig beskatning, men teller i dag rundt 750 000 dyr. Rundt halvparten av verdensbestanden finns på Sør-Georgia.

Elefantselen kjennetegnes av at arten har ekstrem kjønnsdimorfisme. Hannane kan bli 5–6 ganger større enn hoene. Hannens kropp karakteriseres av det enorme brystpartiet og det snabelliknande nasepartiet.

Hannselane blir 4,2–5,8 meter lang og veg frå 2 200–4 000 kg. Hoselane er betydeleg mindre og måler frå 2,6–3 m i lengde og veg 400–900 kg.

Etter eit par dagar på Carcass gjekk turen vidare til Saunders Island og The Neck. Før flyet kunne lande måtte sauflokken som beita på flyplassen jagas unna…..

Av øyane på Falkland er nok Sea Lion Island mest kjent og populær. Øya ligg ein liten times flytur unna hovedstaden Stanley. Flystripa er ein grusbane – brei som ein og lang som to-tre fotballbanar. Øya er eit «steinkast» brei på det smalaste og rundt 5 km lang. Øyas navn speler på at det er sjøløver der. Både dei og elefantselane – verdens største sel – skal eg skrive om i ein seinare blogg.

Me overnatta i Sea Lion Lodge som er å samanlikne med ei velutstyrt norsk turisthytte med alle rettar og god service. Hotellet har status som det engelske hotellet som ligg lengst mot sør- kun 1100 km frå Antarktis! Vertskapet på lodgen er dei to einaste fastbuande her ute. Dei driv lodgen, har ansvar for «drift» av flyplassen, kjentmenn på øya, lokale «sno-ere» osv. I høgsesongen er dei avhengig av innleigd arbeidskraft fortrinnsvis frå Chile som ellers på Falkland. Fram til midten av 80-talet var det fast busetting her knytta til sauehald.

Sea Lion Island er populær av fleire grunnar. Frå lodgen er det kort veg til pingvinkoloniar, stranda med elefantselar, småvatn med gjess, ender og pingvinar og lange flotte kvite sandstrender. Pingvinane hekker heilt inntil gjerde rundt lodgen. Inne på lodge-området beiter sebragjess og på gjerdestolpane sit den allestedsnærværande rovfuglen karakara og lar seg knapt affisere av tobeinte.

Deler av øya er bevokst med tussockgras – eit fleire meter høgt stivt gras. Dette var den opprinnelege vegetasjonen på mange av Falklandsøyane. Men tussockgraset lot seg ikkje kombinere med intensivt sauehold. På Sea Lion er ein i full gang med replanting av tussockgras etter at det blei slutt på sauehaldet. På andre øyer har ein gjerda inn områder med gras for å ta vare på det.

Bøylepingvinen er talrikaste pingvinarten på Sea Lion. Dei andre artane på Sea Lion er magellanpingvin, klippehoppar, macaronipingvin (kun ein!) og kongepingvin. Bøyle- og magellanpingvin er dei vanlegaste.

Bøylepingvinen er den tredje største pingvinen. Han er som pingvinar flest mørk på oversida og kvit på undersida. Eit godt kjenneteikn på arten er ei brei kvit stripe på toppen av hovudet og eit oransjeforma nebb. Arten skal vere den raskaste undervassymjaren av alle pingvinar med ein «toppfart» på 36 km/t og han kan dukke ned til 170 meter. Bøylepingvinen veg opp mot 8,5 kilo. Når hoene er ferdige med ruginga er vekta redusert til ca 4,5 kg.

Bestanden var på anslagsvis 310 000 par i 1993, men bestanden er rekna som nær trua. Bøylepingvinen legg to egg. Dei bygg reir av småstein og gras og reira kan bli opptil 20 cm høge. Ungane er i reiret i ca 30 dagar. Deretter passes dei i grupper. 80-100dg gamle er dei klare til å symja ut i havet.

Det har vore tørt på Falkland denne sommaren. Me fekk ein dag med regn. Om pingvinane likte det veit eg ikkje – dei såg nokså miserable ut etter fleire timar med regn og vind.

Kveldsstemning hos pingvinane

Morgonstemning hos pingvinane:

Tussockgras

Tussockgraset vokser i tuer og blir fleire meter høgt. Røtene går mange meter ned i bakken og er eit effektivt hinder mot jorderosjon. Inne i «grasskogen» kan det skjule seg mange artar. Elefantselar og sjøløver kan kvile seg her og gjer at ein må ferdas varsomt. Magellanpingvinane grev reirgangane. Og er du uheldig er det fort gjort å trø nedi eit av reirhola.

Like ved Sea Lion Lodge ligg den einsame grava til Alexandre Dugas frå 1936. Historia bak er denne: Første farmen på Sea Lion Island blei etablert i 1905 av ein Johan Luchtenborg som forpakta øya for 4£ i året. Etter hans død gifta kona Henriette seg på ny men ektemannen holdt ikkje ut livet her ute og flytta til «fastlandet.». Henriettes nevø Alexandre Dugas flytta til øya og dreiv farmen saman med henne. Men han greide heller ikkje det einsame livet her ute og tok livet sitt i 1936. Deretter var det fleire drivare fram til sauehaldet blei avvikla på 80-talet. På det meste var det rundt 1700 sauer på øya. I 1986 blei dagens lodge bygd og landbruket avvikla. Øya er i dag Ramsar-område og kategorisert som eit Important Bird Area. I tillegg er øya eit National Nature Reserve. Heldigvis er øya fri for katter, rotter og mus – arter som altfor ofte følger busettinger på øyer som dette.

I to veker i månadsskiftet januar/februar var eg deltakar på Natur&Foto sin fototur til Falklandsøyane med Tom Schandy som reiseleiar og kjentmann. Fotografering av pingvinar, albatross, elefantselar mm var målet med turen. I bloggen framover vil eg dele opplevingar og foto derifrå.

Falklandsøyane langt sør i Atlanteren blei for alvor satt på den internasjonale agendaen då argentinske styrker blei landsatt på øyane 2.4. 1982.  Argentina hevda at Islas Malvinas tilhørte Argentina. Etter 74 dager med krigshandlingar kapitulerte Argentina. Politisk gjorde krigen Margaret Thatcher meir populær og medverka til at ho blei gjenvald som statsminister i 1983. Ein annan konsekvens av krigen var at det argentinske diktaturet braut saman og åpna for demokratiske val.

Etter krigen bygde England ein militærbase med flyplass – Mount Pleasant.  Idag er Falklandsøyane beskytta av ein atomubåt, eit rakettbatteri og fire Tornado F3-jagare kalla Faith, Hope, Charity og Despair .

Falklandsøyane har status som eit oversjøisk område i det britiske samveldet med ein viss grad av sjølstyre. Øyane ligg 12 300km unna moderlandet og 480 km øst for Patagonia lengst sør på det amerikanske kontinentet . 1100 km er minste avstand til det Antarktiske kontinentet. Arealet er 12 173 km² fordelt på dei store øyane Øst- og Vest Falkland og 776 mindre øyer. Hovedstaden heiter Stanley. På Øst-Falkland bur det ca 2800 mennesker – dei fleste i Stanley -mens det i vest bur ca 130 personar!

Navnet Falkland kjem frå Anthony Carr som finansierte ein ekspedisjon til Antarktis i 1690. Han var femte «viscount of Falkland» som er eit grevskap i Skottland! Det argentinske eller spanske navnet Islas Malvinas er avleia av det franske Îles Malouines frå ein periode då fleire skip frå Saint-Malo i Bretagne brukte øyane i samband med handels- og næringsekspedisjonar. Det har aldri vore fast busetnad på øyane før europearane busette seg her.

Å gå gatelangs i Stanley får meg til å tenke på ein stad på Island eller Færøyane. Hus og fargebruk er mykje det same. Bølgeblekktak og skarpe fargar.

Foto frå Stanley:

Det er ofte slik når ein reiser til ein ny plass så har ein gjort seg opp meiningar om korleis det er der. Mi oppfatning av Falkland var ein plass kor det bles svært mykje og det er hustrig og kaldt. Øya ligg jo langt mot sør «tett» opp til Antarktis. Det var riktig nok litt surt vêr då me landa på Mount Pleasant ein dag forsinka. Med unntak av ein regndag hadde me fine dagar med mykje sol og lite vind. Og temperaturar opp mot 20°C. Apropos vêr: Fleire me snakka med brukte norske YR som vêrmeldingsteneste!

Etter ei overnatting i Stanley på hotellet Malvinas gjekk turen tidleg neste dag til Sea Lion Island. Persontransporten mellom dei mange øyane skjer med småfly frå FIGAS – Falkland Island Government Air Service. Det er etablert eit system av små flystriper i øyriket med grus, gras eller sandstrender som underlag. Før innsjekk i Stanley blir passasjerane veid. Bilettprisen inkluderer passasjer pluss 20 kg bagasje. Alt over 20 kg må ein betale for. Det er ingen faste ruter. Den daglege flyplanen settes opp med utgangpunkt kor passasjerane er, kor dei skal, kor mykje bagasje dei har og vêr og vind. På ei øy tar ein berre med tre passasjerar og det må blåse litt for at ein skal kunne lande på den korte flystripa. Og FIGAS garanterer ikkje returen på avtalt dag.

Å reise med FIGAS er tilbake til «Twin Otter-tida» hos Widerøe. Islanderflya er små med ein kabin. På turen ut til Sea Lion passerte flyet ein flokk med seikval og Marylou -flygaren vår- tok fleire rundar over for at me skulle få sjå kvalane godt. Er du heldig får du vere «co-pilot» og sitte «bredda med» piloten!

Sea Lion Island var første stopp på vår rundreise med kamera på Falkland. Ei øy kjend for pingvinar, elefantselar, sjøløver og mykje meir. Og langt frå «lodgen» trengde me ikkje gå for å finne pingvinane. Meir om Sea Lion i neste blogg.

Bloggen min for 2022 var ei oppsummering av Instagramprosjektet mitt #2022DAGFORDAG. Eit prosjekt som det var artig å halde på med, men som var svært tidkrevande.

I år blir eg å «blogge» om ulike temaer. Kor ofte eg kjem til å legge ut ny blogg vil tida vise. Det blir ikkje ein blogg tilsvarande tidlegare år som VEKE FOR VEKE med nye innlegg kvar veke. Første bloggtema blir heilt sikkert FALKLANDSØYANE.